دکتر محمدرضا سبزعلیان
aparat.com
۱۴۰۳/۰۴/۱۱
- مسعود سلیمانیسرپرست دپارتمان بایو نور
استفاده از نور مصنوعی در بهبود رشد گیاهان و شرایط نگهداری دام و طیور
نور و طول موجهای مختلف یکی از جنبههای بسیار مهم و اساسی در علوم کشاورزی و زیستی است که تأثیر شگرفی بر رشد و توسعه کلیه موجودات خصوصا گیاهان و حیوانات دارد. نور، علاوه بر اثر مستقیم خود، در فرآیندهای بیولوژیکی و فیزیولوژیکی نیز حائز اهمیت است. بنابراین توجه به این موضوع در صنایع مرتبط با کشاورزی مانند گلخانهها، دامداری‌ها و مرغداریها غیرقابل چشم پوشی است.
در صنعت روشنایی امروز، طراحی و ساخت چراغ با استفاده از متریال‌های نوین دیگر صرفاً یک انتخاب لوکس نیست، بلکه به مثابه نیاز مبرم برای پاسخگویی به چالش‌هایی چون مصرف انرژی، دوام، کارایی و زیبایی‌شناسی به‌شمار می‌رود. متریال‌هایی که پیش‌تر کمتر در حوزه روشنایی به‌کار می‌رفتند، اکنون فرصت‌هایی تازه برای تولیدکنندگان، طراحان و مهندسان روشنایی فراهم کرده‌اند تا محصولاتی با عملکرد بهینه‌تر، عمر طولانی‌تر و اثر محیطی کمتر خلق کنند.
یکی از مهم‌ترین مزایای بهره‌گیری از متریال‌های نوین در چراغ‌ها، کاهش مصرف انرژی و ارتقای کارایی است. به عنوان مثال، استفاده از آلیاژها، پلیمرهای پیشرفته و فناوری‌های ساخت ماژولار باعث شده است تا میزان مصرف انرژی به‌طور چشم‌گیر کاهش یابد؛ پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بهره‌گیری از سیستم‌های ماژولار و فناوری LED می‌تواند مصرف را تا حدود ۸۰ درصد کمتر نماید.
علاوه بر صرفه‌جویی در انرژی، دوام بالا و نگهداری آسان نیز از دیگر مزایای برجستهٔ متریال‌های نوین هستند. متریال‌هایی با مقاومت بیشتر در برابر خوردگی، شرایط محیطی سخت و نوسانات دمایی، امکان سرویس کمتر و هزینه‌های نگهداری پایین‌تر را فراهم می‌آورند. برای مثال، پلیمرهای خاص یا آلیاژهای مقاوم، نسبت به فلزات سنتی دارای وزن کمتر، انعطاف بیشتر و امکان ساخت دقیق‌تر هستند. همچنین، تکنولوژی ساخت ماژولار اجازه می‌دهد قطعات با هزینه تعمیر و نگهداری پایین‌تر و در زمان کمتر تعویض شوند.
از منظر زیبایی‌شناسی و تجربه بصری، متریال‌های نوین امکان خلق فرم‌ها، سطوح و بافت‌هایی را می‌دهند که پیش‌تر دشوار یا ناممکن بودند. ترکیب‌های چندمتریالی، استفاده از سطوح صاف، فلزات صیقلی، یا پوشش‌های نوری خاص، همگی به ارتقای جلوهٔ بصری محصول کمک می‌کنند. این امر باعث می‌شود طراحی روشنایی پا از حوزه صرفاً «کارکردی» به‌سمت «تجربه فضایی» حرکت کند و محیط‌های داخلی یا خارجی با کیفیت نوری بالا و جذابیت بصری بیشتر شکل گیرند.
نیاز به استفاده از متریال نوین در طراحی چراغ‌ها همچنین از بعد محیط‌زیستی و پایدار بودن قابل لمس است. انتخاب متریال بازیافتی یا قابل بازیافت، کاهش ضایعات تولید و استفاده از فناوری‌های کم‌اثر بر محیط زیست، همه نشانه‌هایی از این روند هستند که صنعت روشنایی را به سمت آینده‌ای سبزتر هدایت می‌کنند. استفاده بهینه از نور، کاهش اتلاف انرژی و طول عمر بیشتر چراغ‌ها، تمامی سهمی در کاهش اثرات محیطی دارند.
در بُعد زیستی نیز، نور و طول موج آن نقش بنیادینی در رشد گیاهان و جانوران دارد. برای نمونه، نور با طول موج قرمز در گیاهان رشد طولی و توسعه گل و جوانه‌ها را بهبود می‌بخشد، در حالی که نور با طول موج آبی برای رشد عرضی و ایجاد مقاومت در گیاهان مؤثر است.
همچنین در دامداری‌ها، تنظیم مناسب طول موج، شدت نور و دورهٔ روشنایی – خاموشی، می‌تواند به بهبود تولید شیر، سلامت دام و ارزش تغذیه‌ای محصول منجر شود.
در حقیقت، طراحی و ساخت چراغ با متریال‌های نوین برای تولیدکنندگان و طراحان روشنایی به یک فرصت استراتژیک تبدیل شده است؛ فرصتی که از ابعاد مختلف مثل کاهش مصرف انرژی، گسترش دامنه طراحی، افزایش دوام محصول، اثر محیطی کمتر و کاهش هزینه‌های عملیاتی با خود مزایای قابل توجهی به همراه دارد. چنین رویکردی نه فقط پاسخگوی نیازهای امروز است، بلکه چشم‌اندازی روشن برای فردای صنعت روشنایی فراهم می‌آورد؛ صنعتی که در آن نور، نه فقط برای «دیدن» بلکه برای «بهینه‌سازی»، «زیباسازی» و «پایداری» نیز به‌کار گرفته می‌شود.